In mijn praktijk een jonge vrouw met een groot dilemma. Ze wil reizen, nieuwe avonturen aangaan en ze wil vooral geen 9-tot-5-baan. Maar ergens in haar zit ook de behoefte aan een eigen vaste plek en misschien wel een gezin. Het is voor haar een duivels dilemma dat ze zo snel mogelijk opgelost wil zien. En in dat laatste zit de valkuil. In het zo snel mogelijk willen oplossen zit veel denkwerk; ze piekert zich suf om een antwoord te vinden voor haar dilemma. Daardoor voelt ze zich voortdurend ongeduldig en onrustig.
Ik probeer samen met haar op zoek te gaan naar wat deze onrust met haar doet. Hoe het ongeduld haar mogelijk belemmert om te voelen waar ze nu echt blij van wordt, om te onderzoeken wat de invloed is van haar omgeving die bepaalde verwachtingen van haar heeft. Ze vindt het lastig, wil het liefst in ons kennismakingsgesprek een pasklare oplossing. Daar kan ik haar niet aan helpen. Als het zo makkelijk is, dan had ze die oplossing tenslotte zelf al kunnen bedenken.
‘Help, ik weet het niet’ luidde ook de titel van een lezing die ik bijwoonde van het ITIP, School voor Leven en Werk. We hadden het over het ongemak waar je in terechtkomt als je het niet weet en wat je dat kan brengen als je in staat bent om het te verdragen. “Dat snap ik”, zei een mevrouw, “maar is daar dan ook een maximale termijn voor?”
Helaas… het is niet zo dat je na 1 of 2 of 3 maanden ongemak het antwoord in je schoot geworpen krijgt. Wel waren we het erover eens dat er ruimte ontstaat als je het ongemak aanvaardt. Op z’n minst ontstaat er ruimte voor het voelen als je (af en toe) in staat bent om het moeten, het willen en het resultaatgestuurde denken los te laten.
Bill Eckstrom vertelt in zijn TEDx-talk over het ongemak dat bij hem ontstond na een ontslag. Het is best een lang filmpje, maar als je het kunt verduren om het tot het eind te kijken, dan levert het mooie inzichten op.
Voor de ongeduldigen onder ons de korte versie. Eckstrom vertelt ons dat ongemak nodig is om te groeien en dat kan ik alleen maar beamen. Hij noemt als voorbeeld een goudvis in een vissenkom. De omgeving van de goudvis bepaalt tot hoever hij kan groeien. Door de kom blijft de goudvis – letterlijk – klein. De kom is wel een veilige, voorspelbare omgeving. Als je deze goudvis in een kleine vijver zet, wordt zijn situatie in eerste instantie onzeker en ongemakkelijk. Het risico dat hij wordt opgegeten wordt groter. Maar er is ook – weer letterlijk – meer ruimte om te groeien en nieuwe vaardigheden aan te leren. Uiteindelijk zal hij daardoor een grotere goudvis worden.
Als je dus blijft ronddraaien in je eigen veilige omgeving, dan geeft dat orde, rust en veiligheid. Het is vaak ook gemakkelijker voor de omgeving. Iedereen weet waar hij aan toe is met jou, daar in je veilige hokje, in die doorzichtige vissenkom. Maar…. als je bereid bent daaruit te stappen en het ‘niet-weten’ te verdragen, dan ontstaat er ruimte om te groeien en je te ontwikkelen.
Als ik kijk naar het voorbeeld van de jonge vrouw in mijn praktijk, dan is zij door omstandigheden terecht gekomen in het gebied van ‘niet-weten’. Daar wil ze zo snel mogelijk uit.
Voor mij als coach is het dan aantrekkelijk om mee te gaan in haar zoektocht naar een snelle oplossing. Daarmee zou ik haar immers kunnen verlossen van haar onmiddellijke probleem en zelf ook een goed gevoel krijgen. Een dergelijke oplossing zou echter maar kort voldoening geven. Die zou alleen maar het ongemak van het ‘niet-weten’ wegnemen. De echte antwoorden zitten dieper. Die diepere laag aanboren vraagt tijd, geduld en juist even niet bezig zijn met de oplossing.
